Verdedigingswerken Kampen De plattegrond van Paulus Utenwael geeft ons niet alleen een beeld van de stad binnen de stadsmuren, maar is ook van groot belang voor onze kennis van de verdedigingswerken aan het einde van de zestiende eeuw.
Broederpoort Kalverhekkenpoort Venepoort Cellebroederspoort Hagenpoort Koormarktspoort Vischpoort Louwenpoort

De stad had in deze tijd 8 hoofdpoorten die grotendeels qua uitvoering door andere bronnen wel bekend waren maar in sommige gevallen hebben we enkel van deze plattegrond een beeld gekregen van hoe de situatie er toen bij lag.

Kalverhekkenpoort

Venepoort

De Kalverhekkenpoort (1467), een grote half geopend rondeel met een hoog oprijzende toren met spits, is pas duidelijk geworden door hem van bovenaf te zien, de schilderijen van Hendrik Avercamp waarop de poort ook te zien is zijn nu beter te begrijpen, ook de Broederpoort laat Utenwael in zijn oude middeleeuwse vorm laat zien, zonder de torenspitsen en daartussen het dak wat pas door een ontwerp van Thomas Berendtsz in 1616 zijn huidige vorm heeft, ook de Cellebroederspoort is door Thomas Berendtsz in 1617 zo veranderd zodat hij op de plattegrond van Utenwael nauwelijks herkenbaar is, van de poort was toen enkel de linker zijtoren door een spits gedekt, dit is bevestigd door onderzoek en restauratie van de poort in 1993-94.

 

Ook zijn op de plattegrond de bolwerken voor de Kalverhekken- en de Cellebroederspoort getekend die vanaf 1587 werden aangelegd, het bolwerk voor de Broederpoort staat nog niet op de prent deze zou vanaf 1606 pas aangelegd worden.

 

Broederpoort

Cellebroederspoort

Zo te zien was bij de Venepoort de ingang bij de oostkant de poort, dit vijf­tiende-eeuwse voorwerk van de Venepoort is alleen dankzij Utenwael bekend en is in het begin van de zeventiende eeuw tussen 1609 en 1611 veranderd, het gedeelte voor de twee torens aan de landzijde is toen gesloopt en iets zuidelijker is toen een z.g. Buitenpoort gebouwd zodat men twee poorten door moest om de stad in te kunnen.

Vanaf 1579 was Kampen ook begonnen met het aanleggen van de bolwerken, men begon met het bolwerk voor de Venepoort.

Aan de smalle noord- en zuidzijde van de stad zien we zelfs de aarden wallen die aan de binnen­zijde van de stadsmuur tegen deze muur waren opgeworpen om de muren te verstevigen en om ruimte te creëren voor het plaatsen van zwaar geschut, dit in verband met de dreigende belegering van de stad door graaf Willem van den Berg in 1572.

 

in 1584 was men begonnen met de aanleg van het bolwerk bij de Hagenpoort, om bij deze poort te komen moest men door een nieuwe poort die toegang gaf tot het bolwerk. De situatie bij de Hagenpoort, die door twee hoge stenen muren en een brug over de Burgel met de omstreeks 1500 gebouwde ronde Hagentoren was verbonden, is al bekend van bijvoorbeeld de tekening van A. Beerstraten uit 1666 maar de prent van Utenwael geeft een duidelijk beeld hoe de situatie ter plekke heeft uitgezien.

Het water wat we nu als Buitenhaven kennen is op de prent afgesloten met een gemetselde stenen beer, deze was om te tegen te gaan dat bij laag water de gracht droog zou komen te staan, op deze beer staat een rond torentje (monnik) die moest voorkomen dat men via de beer de stad zou kunnen bereiken, de monnik is in 1610 vervangen omdat de oude door hoog water is weggeslagen, het nieuwe torentje uit 1610 wat we nu kennen als St.Nicolaastorentje is via omzwervingen tegenwoordig geplaatst in het plantsoen op het bolwerk tegenover de Oranjesingel.

 

 

 

Het fort wat tussen 1589 en 1591 aan de overzijde van de IJssel ter bescherming van de toegang tot de IJsselbrug werd aangelegd, staat ook op de Utenwael prent maar is ook getekend op ander bekende prenten.

Hierna is zijn er enkele jaren geen uitgaven volgens de stedelijke rekeningen eerst met de aanleg van het bolwerk voor de Broederpoort in 1606, zou de draad weer worden opgepakt.

 

 

Hagenpoort

Paarde- of Kruittoren

Stenen Beer met Monnik

Fort kampen

Koormarktspoort

Vischpoort

Louwenpoort

Van de drie poorten aan de IJsselkade is de Vischpoort anders getekend dan de meest bekende afbeeldingen van de poort, de poort wordt weergegeven als twee ronde torens met daartussen een muur met doorgang met een eenvoudig voorwerk. Bij de afbeeldingen die al bekend zijn zijn de torens met elkaar verbonden door een gebouw zoals bij de Koornmarktspoort voor de ingang waren in het verlengde van de torens wachthuisjes gebouwd, aan de stadzijde was de poort met torens vlak en liep bijna evenwijdig met de muur, hiervan zijn geen afbeeldingen bekend. De Louwenpoort lijkt minder hoog dan op andere afbeeldingen en lijkt een verdieping te missen, als Utenwael deze naar waarheid heeft getekend dan is deze later verhoogd.
Paulus Utenwael

P. Utenwael.

Plattegrond

Kerken kloosters

IJsselbrug

Gebouwen

verdediging

Verdedigingswerken Kampen De plattegrond van Paulus Utenwael geeft ons niet alleen een beeld van de stad binnen de stadsmuren, maar is ook van groot belang voor onze kennis van de verdedigingswerken aan het einde van de zestiende eeuw.
Broederpoort Kalverhekkenpoort Venepoort Hagenpoort Koormarktspoort Vischpoort Louwenpoort
Cellebroederspoort
Van de drie poorten aan de IJsselkade is de Vischpoort anders getekend dan de meest bekende afbeeldingen van de poort, de poort wordt weergegeven als twee ronde torens met daartussen een muur met doorgang met een eenvoudig voorwerk. Bij de afbeeldingen die al bekend zijn zijn de torens met elkaar verbonden door een gebouw zoals bij de Koornmarktspoort voor de ingang waren in het verlengde van de torens wachthuisjes gebouwd, aan de stadzijde was de poort met torens vlak en liep bijna evenwijdig met de muur, hiervan zijn geen afbeeldingen bekend. De Louwenpoort lijkt minder hoog dan op andere afbeeldingen en lijkt een verdieping te missen, als Utenwael deze naar waarheid heeft getekend dan is deze later verhoogd.
Verdedigingswerken Kampen De plattegrond van Paulus Utenwael geeft ons niet alleen een beeld van de stad binnen de stadsmuren, maar is ook van groot belang voor onze kennis van de verdedigingswerken aan het einde van de zestiende eeuw.
Broederpoort Kalverhekkenpoort Venepoort Hagenpoort Koormarktspoort Vischpoort Louwenpoort
Cellebroederspoort
Van de drie poorten aan de IJsselkade is de Vischpoort anders getekend dan de meest bekende afbeeldingen van de poort, de poort wordt weergegeven als twee ronde torens met daartussen een muur met doorgang met een eenvoudig voorwerk. Bij de afbeeldingen die al bekend zijn zijn de torens met elkaar verbonden door een gebouw zoals bij de Koornmarktspoort voor de ingang waren in het verlengde van de torens wachthuisjes gebouwd, aan de stadzijde was de poort met torens vlak en liep bijna evenwijdig met de muur, hiervan zijn geen afbeeldingen bekend. De Louwenpoort lijkt minder hoog dan op andere afbeeldingen en lijkt een verdieping te missen, als Utenwael deze naar waarheid heeft getekend dan is deze later verhoogd.
P. Utenwael. Plattegrond
Kerken kloosters Bijzondere gebouwen
IJsselbrug Verdedegingswerken
Verdedigingswerken Kampen De plattegrond van Paulus Utenwael geeft ons niet alleen een beeld van de stad binnen de stadsmuren, maar is ook van groot belang voor onze kennis van de verdedigingswerken aan het einde van de zestiende eeuw.
Broederpoort
Van de drie poorten aan de IJsselkade is de Vischpoort anders getekend dan de meest bekende afbeeldingen van de poort, de poort wordt weergegeven als twee ronde torens met daartussen een muur met doorgang met een eenvoudig voorwerk. Bij de afbeeldingen die al bekend zijn zijn de torens met elkaar verbonden door een gebouw zoals bij de Koornmarktspoort voor de ingang waren in het verlengde van de torens wachthuisjes gebouwd, aan de stadzijde was de poort met torens vlak en liep bijna evenwijdig met de muur, hiervan zijn geen afbeeldingen bekend. De Louwenpoort lijkt minder hoog dan op andere afbeeldingen en lijkt een verdieping te missen, als Utenwael deze naar waarheid heeft getekend dan is deze later verhoogd. Venepoort Kalverhekkenpoort
Paulus Utenwael